Chris Salewicz: Katy Carr - Polonia (PL/UK 11 listopada 2015) tłum. Elżbieta Zarych

Polonia, tytuł nowej, inspirującej płyty Katy Carr, to łacińska nazwa Polski i to kraj, któremu artystka oddaje cześć w swojej muzyce i piosenkach. Jak wyjaśnia Katy Carr: „To silne, odważne, niezależne państwo, dumne ze swoich walczących o wolność i żołnierzy, którzy dzielnie prą do przodu, by nieść sprawiedliwość oraz pokój w trudnych czasach”. Zamiarem Katy Carr podczas tworzenia Polonii było częściowo promowanie wieloletniej, głębokiej przyjaźni między Wielką Brytanią i Polską, obecnie zagrożonej z powodu uprzedzeń politycznych i społecznych. W szerszym znaczeniu Polonia jest odpowiedzią na przestępstwa popełniane z nienawiści na tak wielu imigrantach. Tematyka płyty jest obszerna. Na płycie pojawiają się Charlie Chaplin i aktorka Pola Negri; legendarna polska kobieta szpieg Krystyna Skarbek, która była inspiracją dla Iana Fleminga do stworzenia dziewczyny Bonda Vesper Lynd; kompozytor brytyjski Sir Edward Elgar; pierwsi matematycy (polscy), którzy rozszyfrowali Enigmę w 1938 roku oraz polska 1 Dywizja Pancerna gen. Maczka, która po II wojnie światowej została zredukowana do „barmana Stana” pracującego w Edynburgu.

„Niezłomnym – Honor” – widowisko z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych

Tytuł Polonii pochodzi od gestu oddania i lojalności Sir Edwarda Elgara w stosunku do swojego bliskiego przyjaciela i kolegi, kompozytora, późniejszego prezydenta Polski, Ignacego Paderewskiego (GBE – Rycerza Wielkiego Krzyża Orderu Imperium Brytyjskiego). Elgar napisał swój utwór pt. Polonia w 1915 roku, dokładnie 100 lat temu, z myślą o Funduszu Na Rzecz Polskich Ofiar (Polish Victims Relief Fund). W 1915 roku Polska została wymazana z mapy Europy, w konsekwencji uprzedniego rozdzielenia przez 120 lata między jej sąsiadów Rosję, Prusy i Austrię. Z końcem I wojny światowej Polacy odzyskali swój kraj. Inspiracją dla powstania piosenek Katy były ważne momenty polskiej historii i polskiego życia – aspekty kultury, wyczyny i zdarzenia wojskowe i wywiadowcze, wynalazki intelektualne i nauka, jak również lojalność i odwaga, które to cechy charakteru były niezbędne do ich dokonania.

Polonia, piąta płyta Katy Carr, powstała pod wpływem inspiracji zagadnieniami słabo zbadanymi przez zachodnich historyków, jak front wschodni II wojny światowej i potężna siła militarna walczących o wolność Polski. Piosenki Carr znajdujące się na płycie Polonia odkrywają tych samych ludzi, którzy w czasie II wojny światowej walczyli nie tylko o niepodległą Polskę, ale i o wolność Zachodu, zwłaszcza Wielkiej Brytanii. Polska była nie tylko jedynym sojusznikiem Wielkiej Brytanii przez pierwsze dwa lata wojny, ale jej największą militarną siłą koalicyjną po USA pod koniec II wojny światowej. Tymczasem w 1946 roku w paradzie zwycięstwa w Londynie uczestniczyły wszystkie narody walczące po stronie Wielkiej Brytanii, z wyjątkiem Polaków, pominiętych przez nowy brytyjski rząd, aby nie denerwować Stalina – zaproszony został tylko komunistyczny rząd wybrany w Moskwie do rządzenia Polską.

Generał Stanisław Maczek

W piosence My Beloved General (Mój ukochany generał) Katy Carr przedstawia destrukcyjny wpływ konferencji w Jałcie z 1945 roku – która oddała Polskę w strefę wpływów ZSRR – na walczących o wolność Polski bohaterów II wojny światowej. Jednym z nich był generał Maczek, bohater piosenki My Beloved General (Mój ukochany generał); pozbawiony polskiego obywatelstwa, pracował, aby utrzymać rodzinę, w barze w Edynburgu. Znany jako „barman Stan” skromny Maczek był wielkim polskim bohaterem wojennym; walczył dzielnie w polsko-bolszewickiej wojnie 1920 roku, pomagając zatrzymać rozprzestrzenianie się bolszewizmu w całej Europie. Trafnie oddają to słowa piosenki „i walczyliśmy razem o Wolność".

„Moja pierwsza inspiracja do napisania tej piosenki pojawiła się, gdy Lord Frazer zaprosił mnie, abym wystąpiła na cel charytatywny, by zebrać pieniądze na budowę pomnika generała Maczka w Edynburgu. Od tej chwili moja fascynacja rosła, ponadto w Ambasadzie Brytyjskiej w Warszawie poznałam kilku weteranów polskiej 1 Dywizji Pancernej. Mój związek z Dywizją był coraz ściślejszy; w grudniu 2014 roku weterani mianowali mnie jej honorowym członkiem”.

Krystyna Skarbek

Muzyczne perełki jak Christine the Great (Krystyna Wielka) są dźwiękowymi uosobieniami Polonii. Opowiadając o niej z punktu widzenia brytyjskiego żołnierza, Carr składa w niej hołd Krystynie Skarbek, ulubionemu szpiegowi Winstona Churchilla i inspiracji dla postaci Vesper Lynd z powieści Casino Royale Iana Fleminga. Oczywiście inspiracją Katy Carr jest bardzo trudna historia Polski. Ale jej muzyka i pisarstwo jest bardziej aktem odrodzenia niż żałobnym requiem. Reprezentuje ona nowe pokolenie światła, które ma już dość noszenia brzemienia przeszłości, ale chce przemienić te ekstremalne historie w akty uzdrowienia. To pokolenie – jak za naciśnięciem guzika – może zmienić świat i to jest właśnie to, co stara się zrobić Katy Carr. Widoczna jest znakomita muzykalność tej płyty. W Polonii i Red Wine (Czerwonym winie) BJ Cole zachwyca nas swoją elektryczną gitarą hawajską, dodając właściwą sobie niepowtarzalną i wyrazistą jakość, gwarantując muzykę z dodatkiem eteryczności. Steve Beresford w Red Wine (Czerwonym winie) za pomocą elektronicznych insektów dodaje radości dźwiękowej, a jego magnetyczne brzmienie i jego elektryczna magia pobrzmiewa w Jumping with Zo (Skacząc z Zo), w której to piosence generał Elżbieta Zawacka, jedyna kobieta skacząca w Cichociemnych, elitarnym polskim pułku spadochronowym, skacze „w niebo tak ciemne”. Melodia ta zawiera małą aluzję do „Hejnału," tradycyjnego, polskiego narodowego muzycznego symbolu Polski, czterokrotnie granego co godzinę na trąbce na Rynku Głównym w Krakowie.

Beresford dodaje również posmaku matematyki, naśladując maszynę w piosence Bomba, do której grający w „Herbaliser” Oliver Parfitt wnosi również archiwalny klimat instrumentów klawiszowych. W lżejszym tonie wspaniałe jest odwołanie się do Charliego Chaplina w When Charlie Met Pola (Kiedy Charlie poznał Polę) – w swojej książce Moja podróż za granicę (1921) Chaplin napisał, że jego narzeczona Pola Negri była najpiękniejsza „rzeczą”, jaką widział w Europie. Tutaj znany muzyk folkowy Guy Schalom dodatkowo gra na łyżkach.

Historycznie zróżnicowane i dotykające do niedawna bardzo kontrowersyjnych tematów piosenki Bomba i The Mathematician (Matematyk) oddają hołd tym polskim matematykom, którzy w 1938 roku jako pierwsi rozszyfrowali szyfrogramy Enigmy. Bomba była to nazwa pierwszej maszyny deszyfrującej kody Enigmy, zaprojektowanej przez Polskie Biuro Szyfrów w 1938 roku, przez matematyka Mariana Rejewskiego.

Muzyka i piosenki Katy Carr z płyty Polonia otwierają nas na świat, który w dużej mierze został zapomniany. Jednak pozostaje on częścią żywej historii: Polscy weterani ze stalinowskiego targu niewolnikami z czasów II wojny światowej ożywiają w utworach Katy Carr. Utwory z Polonii zostały napisane podczas pobytu Katy Carr w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Kensington, w Londynie, przy biurku wielkiego polskiego generała Andersa.

Rok 2011 Arteria Nowego Czasu - pierwszy występ Caty Carr dla polskiej publiczności (fot. Monika S. Jakubowska)

Katy Carr jest bez wątpienia liderką odrodzenia Polski, nie zaś autorką requiem. Gdyby Polonia i Britannia spotkały się ponownie, można sobie tylko wyobrazić, cóż by to była za relacja. Podobnie jak symfonia Polonia Elgara, również muzyka Katy ma charakter ponadczasowy i epicki. Muzycy BJ Cole, Steve Beresford, Guy Schalom Oliver Parfitt (Herbaliser), Jez COAD (Simple Minds) i jej producent muzyczny Nigel of Bermondsey pomogli jej stworzyć płytę, która mogłaby zostać napisana o każdym wieku Polski, taka jest jej epicka prawda.