Antoni Malewski - Subiektywna historia Rock’n’Rolla w Tomaszowie Mazowieckim. Część 80 - Herosi Rock’n’Rolla IX – ALAN FREED

Antoni Malewski urodził się w sierpniu 1945 roku w Tomaszowie Mazowieckim, w którym mieszka do dziś. Pochodzi z robotniczej rodziny włókniarzy. Jego mama była tkaczką, a ojciec przędzarzem i farbiarzem. W związku z ogromną fascynacją rock'n'rollem, z wielkimi kłopotami ukończył Technikum Mechaniczne i Studium Pedagogiczne. Sześć lat pracował w szkole zawodowej jako nauczyciel. Dziś jest emerytem i dobiega 70-tki. O swoim dzieciństwie i młodości opowiedział w książkach „Moje miasto w rock’n’rollowym widzie”, „A jednak Rock’n’Roll”, „Rodzina Literacka ‘62”, a ostatnio w „Subiektywnej historii Rock’n’Rolla w Tomaszowie Mazowieckim” - książce, która zajęła trzecie miejsce w V Edycji Wspomnień Miłośników Rock’n’Rolla zorganizowanych w Sopocie przez Fundację Sopockie Korzenie. Miał 12/13 lat, kiedy po raz pierwszy usłyszał termin rock’n’roll. Egzotyka tego słowa, wzbogacona negatywnymi artykułami Marka Konopki - stałego korespondenta PAP w USA jeszcze bardziej zwiększyła – jak wspomina - nimb tajemniczości stylu określanego we wszystkich mediach jako „zakazany owoc”. Starszy o 3 lata brat Antoniego na jedynym w domu radioodbiorniku Pionier słuchał nocami muzycznych audycji Radia Luxembourg, wciągając autora „Subiektywnej historii Rock’n’Rolla w Tomaszowie Mazowieckim” w ten niecny proceder, który - jak się później okazało - zaważył na całym jego życiu. Na odbywającym się w 1959 roku w tomaszowskim kinie „Mazowsze” pierwszym koncercie pierwszego w Polsce rock’n’rollowego zespołu Franciszka Walickiego Rhythm and Blues, Antoni Malewski znalazł się przypadkowo. Po roku w tym samym kinie został wyświetlony angielski film „W rytmie rock’n’rolla” i w życiu młodego Antka nic już nie było takie jak dawniej. Później przyszły inne muzyczne filmy, dzięki którym Antoni Malewski został skutecznie trafiony rock'n'rollowym pociskiem, który tkwi w jego sercu do dnia dzisiejszego. Autor „Subiektywnej historii Rock’n’Rolla w Tomaszowie Mazowieckim” wierzy głęboko, że rock’n’roll drogą ewolucyjną rozwalił w drobny pył wszystkie totalitaryzmy tego świata – rasizm, faszyzm, nazizm i komunizm. Punktem przełomowym w życiu Antoniego okazały się wakacje 1960 roku, kiedy to autor poznał Wojtka Szymona Szymańskiego, który posiadał sporą bazę amerykańskich płyt rock’n’rollowych. W jego dyskografii znajdowały się takie światowe tuzy jak Elvis Presley, Jerry Lee Lewis, Dion, Paul Anka, Brenda Lee, Frankie Avalon, Cliff Richard, Connie Francis, Wanda Jackson czy Bill Haley, a każdy pobyt w jego mieszkaniu był dla Antoniego wielką ucztą duchową. W lipcu 1962 roku obaj wybrali się autostopem na Wybrzeże. W Sopocie po drugiej stronie ulicy Bohaterów Monte Casino prowadzającej do mola, był obszerny taras, na którym w roku 1961 powstał pierwszy w Europie taneczny spęd młodzieży zwany Non Stopem, gdzie przez całe wakacje przygrywał zespół współtwórcy Non Stopu Franciszka Walickiego - Czerwono Czarni. Młodzi tomaszowianie natchnieni duchem tego miejsca zaraz po powrocie wybrali się do dyrektora ZDK Włókniarz, w którym istniała kawiarnia Literacka i opowiedzieli mu swoją sopocką przygodę. Na ich prośbę dyrektor zezwolił do końca wakacji na tańce, mimo iż oficjalne stanowisko ówczesnego I sekretarza PZPR Władysława Gomułki brzmiało: "Nie będziemy tolerować żadnej kultury zachodniej". Taneczne imprezy w Tomaszowie rozeszły się bardzo szybko echem po całej Polsce, a podróżująca autostopem młodzież zatrzymywała się, aby tego dobrodziejstwa choć przez chwilę doświadczyć. Mijały lata, aż nadszedł dzień 16 lutego 2005 roku - dzień urodzin Czesława Niemena. Tomaszowianie zorganizowali wówczas w Galerii ARKADY wieczór pamięci poświęcony temu wielkiemu artyście.

Wśród przybyłych znalazł się również Antoni Malewski. Spotkał tam wielu kolegów ze swojego pokolenia, którzy znając muzyczne zasoby Antoniego wskazali na jego osobę, mając na myśli organizację obchodów zbliżającej się 70 rocznicy urodzin Elvisa Presleya. Tak oto... rozpoczęła się "Subiektywna historia Rock’n’Rolla w Tomaszowie Mazowieckim", którą postanowiłem za zgodą jej Autora udostępniać w odcinkach Czytelnikom Muzycznej Podróży. Zanim powstała muzyka, która została nazwana rockiem, istnieli pionierzy... ludzie, dzięki którym dziś możemy słuchać kolejnych pokoleń muzycznych buntowników. Historia ta tylko pozornie dotyczy jednego miasta. "Subiektywna historia Rock’n’Rolla..." to zapis historii pokolenia, które podarowało nam kiedyś muzyczną wolność, a dokonało tego wyczynu w czasach, w których rozpowszechnianie kultury zachodniej jakże często było karane równie surowo, jak opozycyjna działalność polityczna. Oddaję Wam do rąk dokument czasów, które rozpoczęły wielką rewolucję w muzyce i która – jestem o tym głęboko przekonany – nigdy się nie zakończyła, a jedynie miała swoje lepsze i gorsze chwile. Zbliżamy się – czego jestem również pewien – do kolejnego muzycznego przełomu. Nie przegapmy go. Może o tym, co my zrobimy w chwili obecnej, ktoś za 50 lat napisze na łamach zupełnie innej Muzycznej Podróży.

Bogato ilustrowane osobiste refleksje Antoniego Malewskiego na temat swojej życiowej drogi można przeczytać tutaj Cześć 1 "Subiektywnej historii Rock’n’Rolla w Tomaszowie Mazowieckim" można przeczytać tutaj. Część 2 tutaj  Część 3 tutaj  Część 4 tutaj  Część 5 tutaj  Część 6 tutaj Część 7 tutaj  Część 8 tutaj  Część 9 tutaj  Część 10 tutaj Część 11 tuta jCzęść 12  tutaj  Część 13 tutaj  Część 14 tutaj  Część 15 tutaj   Część 16 tutaj  Część 17 tutaj  Część 18 tutaj  Część 19 tutaj  Część 20 tutaj Część 21 tutaj Część 22 tutaj  Część 23 tutaj  Część 24 tutaj   Część 25 tutaj  Część 26 tutaj Część 27 tutaj Część 28 tutaj  Część 29 tutaj Część 30 tutaj Część 31 tutaj   Część 32 tutaj Część 33 tutaj Część 34 tutaj  Część 35 tutaj  Część 36 tutaj  Część 37 tutaj Część 38 tutaj Część 39 tutaj Część 40 tutaj  Część 41 tutaj Część 42 tutaj Część 43 tutaj Część 44 tutaj  Część 45 tutaj Część 46 tutaj  Część 47 tutaj Część 48 tutaj  Część 49 tutaj Część 50 tutaj Część 51 tutaj Część 52 tutaj Część 53 tutaj  Część 54 tutaj Część 55 tutaj Część 56 tutaj Część 57 tutaj Część 58 tutaj Część 59 tutaj, Część 60 tutaj  Część 61 tutaj Część 62 tutaj  Część 63 tutaj  Część 64 tutaj Część 65   tutaj, Część 66 tutaj Część 67 tutaj Część 68 tutajCzęść 69 tutaj  Część 70 tutaj  Część 71 tuta Część 72 tutajCzęść 73 tutaj Część 74 tutaj  Część 75 tutaj Część 76 tutaj Część 77 tutaj Część 78 tutaj  Część 79 tutaj

W swoich spotkaniach z cyklu „Herosi Rock’n’Rolla” dwukrotnie przedstawiłem, raz w Galerii ARKADY i drugi raz w restauracji ALABASTRO, jedną z najważniejszych postaci, w historii rock’n’rolla, rhythm’n’bluesa. Choć nie był to żaden muzyk, kompozytor, instrumentalista, piosenkarz, a nowojorski prezenter (DJ) radiowy (Radio WABC), zwany w branży muzycznej „ojcem” wszystkich amerykańskich disc jockeyów, to – Alan Freed.

Alan Freed, właśc. Albert James Freed (ur. 15 grudnia 1921 roku w Windberg niedaleko Johnstown w Pensylwanii (zm. 20 stycznia 1965 roku w Palm Springs) – znany również jako Moondog. Amerykański discjockey, który sławę na arenie międzynarodowej zyskał dzięki promowaniu Afro-Amerykańskiej muzyki - rock’n’roll, rhythm and blues - w rozgłośniach radiowych Stanów Zjednoczonych. W 1951 roku, pierwszy użył określenia jako muzyczny, nowy gatunek – Rock’n’Roll - wprowadzając tym samym do słownika w branży muzycznej, nieznany dotąd termin, dzięki czemu wszystkie odmiany amerykańskiej muzyki, pochodne temu stylowi znalazły swój DOM zwany odtąd rock’n’rollem. Jego kariera została jednak zniszczona przez czyniony przez władzę zarzut, na początku 1960 roku, w łapówkarskim skandalu nazwanym – payola – czyli branie pieniędzy od wykonawców za lansowanie ich utworów na antenie danego radia. Te przestępcze wydarzenia uderzyły w rozrywkowy przemysł gwałtownie, niczym grom z jasnego nieba. Wielu radiowych DJ-ów na tym ucierpiało tracąc sławę, reputację, pracę ale szczególnie ucierpiał, nie tylko za łapówkarskie podejrzenia, a przede wszystkim za lansowanie na antenie muzyki czarnych piosenkarzy, Alan Freed. W 1986 Alan Freed został zrehabilitowany i wprowadzony do muzeum, Rock’n’Roll Hall of Fame w Cleavland, w mieście w którym zaczynał karierę radiowca.

* * *

Antoni Malewski z czasów rozkwitu Rock'n'Rolla

Zanim jednak rozpocznę opowieść o człowieku, dzięki któremu muzyczny świat zawdzięcza wprowadzenie i medialne utrzymanie stylu, który wstrząsnął ziemskim globem i odmienił raz na zawsze ludzkość, winien jestem czytającym wyjaśnić pewne, osobiste spostrzeżenia jakie dostrzegam w czasie mojej „kronikarskiej”, pisarskiej przygody, to jest od dnia 12 grudnia 2012 roku. Jest to dzień, w którym na portalu „nasz tomaszow” ukazał się pierwszy odcinek „Subiektywnej Historii R&R”. Skłoniły mnie do tej pisanej dygresji, niektóre komentarze krytyczne (choć nie tylko, a jest ich niewiele), za które ich autorom jestem wdzięczny. Tak się złożyło w moim życiu, że przypadło ono na czas kiedy zza Oceanu do Europy, do Polski, do mojego miasta z wielkimi bólami, przeszkodami stawianymi przez rządzących, przenikał nikomu nie znany, muzyczny styl o dziwnej, egzotycznej nazwie - Rock’n’Roll. Jako 14/15-letni chłopak tak bardzo „zaraziłem się” się tym stylem, o czym dość precyzyjnie opowiedziałem we wcześniejszych felietonach na łamach tego portalu czy w moich publikacjach nazwanych - „Tomaszowski tryptyk” („Moje miasto w rock’n’rollowym widzie”, „A jednak Rock’n’Roll”, „Rodzina Literacka–62”). Nigdy nie grałem na żadnym instrumencie, nie śpiewałem w żadnym zespole, również nie jestem beletrystą, eseistą, pisarzem historykiem a raczej kronikarzem swojej epoki, bo przyszło mi żyć w samym epicentrum rock’n’rolla podczas jego światowej eksplozji. Czyli byłem i jestem do dzisiaj zwykłym fanem muzyki, obyczajów, stosunków międzyludzkich, mody z przełomu epoki lat 50/60-tych. Na tym koncentruję swoje „opowieści”. Wszystko o czym piszę to osobiste przeżycia, doświadczenia, dlatego używam w moich felietonach terminu SUBIEKTYWNA HISTORIA.

Antoni Malewski (pierwszy z prawej)

Postanowiłem, przy namowie przyjaciół „odkurzyć” tamtą epokę i… tak powstał w Galerii ARKADY cykl spotkań „Herosi Rock’n’Rolla” trwający nieustannie od sierpnia 2005 roku do dzisiaj (111 spotkań). Nie powiem, że wszystkie wg mojej opinii zadowalały przybyłych na spotkania, ale frekwencja zawsze była przyzwoita co świadczyć może o zapotrzebowaniu w mieście na ten rodzaj rozrywki i mojej „dobrej robocie”. Również w tych felietonach chciałem kilku światowych „Herosów” przedstawionych w Galerii na łamach portalu dla nie uczestniczących w moich spotkaniach, przybliżyć. Jest to przecież moja aktualna działalność w temacie rock’n’roll. Nie wyobrażam sobie by kilku muzycznych herosów z ARKAD nie umieścić w moim pisarskim przedsięwzięciu na portalu „nasz tomaszow”. W felietonach opowiadam o ludziach, których znałem, którzy tworzyli podwaliny „zakazanego owocu” w mieście, którzy narażali swój image rządzącemu establishmentowi o muzykach (a było ich niewielu w tamtych latach), z którymi przebywałem na wspólnych imprezach, o wydarzeniach nie tylko muzycznych, kultowych miejscach (w większości już nieistniejących) mojej młodości. Nie tworzę fikcyjnej fabuły, bo nie jestem beletrystą a raczej „kronikuję” epokę, która na zawsze odeszła do lamusa historii.

Oryginalny plakat biograficznego filmu o Alanie Freedzie
„American Hot Wax”

W kolejnych latach, dekadach w naszym mieście żyło, tworzyło wielu wspaniałych ludzi, którzy pozostawili po sobie choćby tylko pamięć, wspomnienia, że wspomnę niektórych muzyków jak Marek Michalak, Wojtek Lubczyński, bracia Majzlowie, Heniek Lis czy starszy od wymienionych, tenor łódzkiej opery i operetki, pan Edward Kamiński i wielu, wielu innych
z różnych dziedzin życia i sztuki. Nie piszę, nie wspominam tych ludzi w swoich publikacjach, gdyż nie uczestniczyłem w wydarzeniach z ich udziałem, nie byli mi towarzysko bliscy więc wiem zbyt mało by pisać o nich felietony. Warto byłoby na tym portalu młodszym pokoleniom o nich opowiedzieć. Przecież to żywa historia Tomaszowa. Może wśród czytających ten portal znajdzie się ktoś, kto by to uczynił a nie tylko krytykował? Zniknęło by komentarzowe malkontenctwo a w rubryce KOMENTARZE znalazłoby się więcej sensownej treści, nie tylko krytykanctwo. Doczekalibyśmy się tomaszowskiego, coś na wzór londyńskiego HYDE PARK, jakim jest portal, na którym się znajdujemy. Wykorzystajmy ten cudowny „wynalazek”.

* * *

Swoją opowieść o najsłynniejszym DJ-ju opartym na kanwie amerykańskiego, biograficznego, fabularnego filmu „American Hot Wax”, przedstawiłem w swoich Herosach Rock’n’Rolla dwukrotnie. Film ze wspaniałymi kreacjami; w roli Alana Freeda Tim Mc Intire, Fran Drescher (słynna niania z telewizyjnego serialu) w roli sekretarki Alana i Jey Leno (prezenter telewizyjnego Talk Show, w ubiegłym miesiącu odszedł na emeryturę) odtwarzający rolę osobistego kierowcy filmowego Freeda. W filmie zagrali samych siebie dwaj wielcy, Chuck Berry i Jerry Lee Lewis. To ważne dzieło dla popularyzacji rock’n’rolla i wspomnienie o najsłynniejszym DJ-u wyreżyserował Floyd Mutrux. Zważywszy wrogie nastawienie w latach 50-tych w społeczeństwie amerykańskim niektórych konserwatywnych kręgów do rock’n’rolla, nie trudno się domyślić, że nagonka na radiowego DJ, pioniera propagującego nowatorski styl - rock’n’roll - była wielokrotnie silniejsza niż na wykonujących artystów, tą nową muzykę. Pomimo kłód rzucanych mu pod nogi, Alan Freed radził sobie całkiem dobrze w rozpowszechnianiu tego stylu. W 1952 roku zorganizował w Cleavland pierwszy koncert rock’n’rollowy o nazwie „Moondog Coronation Ball”. Jakiś czas później koncerty te zyskały popularność tak wielką, że przeniesiono je do Brooklyn Paramount Theatre a sam Alan Freed przeniósł się we wrześniu 1954 roku do nowojorskiej radiostacji WINS a następnie do WABC. Właśnie w tym radio nastąpiła największa jego aktywność w branży rock’n’roll, rhythm’n’blues.

To w tym radio na jego audycje nastąpiła niesłychana nagonka, w wyniku czego Alan całkowicie się załamał, stając się tym samym najodważniejszym, radiowym DJ-em. W swoich audycjach, pomimo obostrzenia, robił swoje. Lansował najlepszych z najlepszych, bez względu na kolor skóry a że byli to przeważnie czarni muzycy… W 1957 roku stacja telewizyjna ABC zatrudniła go do prowadzenia stałego, ogólnokrajowego rock’n’rollowego show. W jednym z tych programów pojawił się młody, czarnoskóry piosenkarz Frankie Lymon (Why Do Fools Fall In Love?) tańczący z białą dziewczyną co wywołało niesamowicie ostre protesty i zgorszenie wśród białej publiczności, prymitywów i prostaków pochodzących głównie z rasistowskiego Południa USA. Można przypuszczać, że od „rasistowskiego” przypadku w TV ABC, Alan Freed stał się obiektem „zainteresowań” przez konserwatywny, rządzący establishment i amerykańskie służby (FBI) specjalne. Czarę goryczy dopełniło na jego niekorzyść, lansowanie wielkich hitów (Lonely Teardrops, Higer and Higer) i przyjaźń z czarnoskórym wykonawcą tych przebojów, Jackie Wilsonem. Do Galerii ARKADY (24 stycznia 2009r) i do restauracji ALABASTRO (18 października 2013r) przybyły tłumy chętnych obejrzenia opowieści o człowieku, od którego to wszystko tak naprawdę się zaczęło. Wśród nich było wielu uczestniczących w moim spotkaniu po raz drugi. Autorzy filmu wykorzystali blisko 30 największych, rock’n’rollowych przebojów z przełomu lat 50/60-tych co było główną atrakcją a zarazem przynętą dla widza kochającego ten muzyczny styl. Fabuła, tempo filmu, wielce atrakcyjne niczym hitchcockowskie trzęsienie ziemi (film rozpoczyna się hitem nad hity, Tutti Frutti Little Richarda), to ostatni w studio WABC tydzień ciężkiej pracy (przedstawiono pięć gorących dni) Freeda w nowojorskim radio przed sobotnim finałem, rock’n’rollowym koncertem z udziałem czarnoskórego Chucka Berry i Jerry Lee Lewisa.

Codzienne podczas pracy intrygi z kierownictwem, by Alan unikał na antenie (wręcz zakaz) odtwarzania muzyki czarnoskórych wykonawców, jego niesubordynacja wobec przełożonych, co w konsekwencji doprowadziło do dramatycznego zakończenia tego filmu jak i kariery Alana Freeda jako DJ-a. Kiedy Alan bardzo mocno przygotowuje się do sobotniego wydarzenia, kiedy wykupiono wszystkie bilety na koncert, kiedy potwierdzają swój udział najwięksi z największych, kiedy impreza zapowiada się nader imponująco, rządzący, nowojorski establishment w połączeniu z F.B.I. przygotowują podstępny zamach na imprezę skierowaną szczególnie w osobę Freeda. Podczas gdy na scenie koncertowej Alan zajął się konferansjerką do jego garderoby włamują się fachowcy ze służb specjalnych podrzucając narkotyki. Komisyjna, obłudna rewizja była już tylko formalnością. W jej wyniku, przerwano koncert, zarekwirowano utarg ze sprzedanych biletów w konsekwencji czego, brakło na wypłaty dla wykonawców. Zwolniony z pracy, odszedł ze „złamanym sercem”, co historycznego „ojca” wszystkich disc jockeyów doprowadziło do całkowitego bankructwa. Stał się człowiekiem z marginesu.

Restauracja ALABASTRO przy ul. Dzieci Polskich. Tu od stycznia 2014 organizuję spotkania
z cyklu „Herosi Rock’n’Rolla”. Jjedno ze spotkań poświęciłem Alanowi Freedowi

Alan Freed jeszcze podejmował próby pracy jako DJ w innych radiach ale opinia, jaką mu wyrobiono, szła za nim. Rzucany i pomiatany przez ślepy los jak jakiś niepotrzebny liść na wietrze, człowiek legenda, najpierw uwielbiany przez wszystkich, potem zapomniany, opuścił ten świat dużo, dużo przedwcześnie. Rozgoryczony do bólu, brak środków na życie, bezsilność wobec przygotowanego zamachu na jego osobę, niemożność pogodzenia się z obłudą, popada w ciężki alkoholizm w wyniku czego w sześć lat po zaistniałym incydencie, umiera w Palm Springs, mając zaledwie 44 lata. Zrehabilitowany w roku 1968 trafia do panteonu rock’n’rolla by w 1991r władze miasta Los Angeles umieściły GWIAZDĘ Alana Freeda na słynnym, hollywoodzkim bulwarze. Alan Freed był współtwórcą scenariuszy, dobierał wykonawców do pierwszych pięciu filmów o rock’n’rollu, jednocześnie występował w nich w epizodycznych rolach, to; Rock Around The Clock (1956), Rock Rock Rock (1956), Don’t Knock The Rock (1956), Mr. Rock And Roll (1957), Go, Johnny Go! (1958).

Alan Freed w nowojorskim, radiowym studio WABC
podczas prezentowania swojej nocnej audycji

Wielu uczestników spotkań z Alanem Freedem byli wdzięczni, że w moim cyklu podjąłem się przedstawić tak ważną osobę w świecie rock’n’rolla. Nie wszyscy miłośnicy, fani wiedzieli, że w ogóle taki człowiek w amerykańskim show businessie istniał. Długo po zakończonych spotkaniach rozmawialiśmy o amerykańskich kłopotach w rozpowszechnianiu rock’n’rolla we wszystkich stanach Ameryki Północnej. Biorący udział w dyskusji jako pierwszy, Kaziu Cychner zagaił – Nigdy bym nie przypuszczał, że rock’n’roll miał takie problemy w Stanach, że zajmujący się rozpowszechnianiem tego stylu byli tak dyskryminowani jak chociażby Alan Freed. Wiem, że najszybciej i najłatwiej bez większych oporów przyjął się w Europie Zach. Szczególnie w RFN, w portowym mieście Hamburg. Szybciej jak w anglojęzycznej Wielkiej Brytanii. Zbyszek Kobędza również zabrał głos w dyskusji, - Wydawało się, że największą zaporą do przenikania rock’n’rolla w Europie, na świecie była komunistyczna „żelazna kurtyna”. Dziś patrząc z dystansu czasu na to co działo się w Stanach bazując na filmie „American Hot Wax”, jak uruchamiano służby specjalne przeciw ludziom zajmującymi się propagowaniem tego stylu, to śmiało mogę powiedzieć, że w Polsce, w naszym Tomaszowie, było lżej z rozpowszechnianiem rock’n’rolla. Brakowało tylko płyt. Z tym było nam bardzo źle. Wszystkie pokolenia (XX/XXI wieku) słuchające muzyki tego stylu i późniejszych formacji, im pochodnych, winni poznać początki tworzenia się rock’n’rolla, trudności na jakie napotykał, poznać osoby, które poświęciły swoje zdrowie i życie by te rytmy przetrwały dla przyszłych generacji. Takim właśnie człowiekiem, o którym nie można zapomnieć, był właśnie Alan Freed.